Zijn we van nature goed of slecht? Wat gebeurt er als je mensen aan elkaar en aan de elementen overgeleverd met een vlot de zee op stuurt? Het experiment uit 1973 van de Mexicaanse antropoloog Santiago Genovés wijst uit dat mensen geneigd zijn om samen te werken en de vrede te bewaren. Zelfs als ze worden blootgesteld aan een narcist.

Afgelopen weekend zie ik een geweldige documentaire over een gestoord of geniaal experiment begin jaren zeventig. ‘The Raft.’ Een zeer tot de verbeelding sprekend experiment. Zelfs nu wordt er door de media nog over geschreven als betrof het een chronische orgie op woeste baren:

Seks op een vlot voor de wetenschap | Binnenland | Telegraaf.nl

Hoe 5 mannen en 6 vrouwen gedurende 101 dagen seks hadden op een vlot. Nieuwsblad.be.

 

Niets was minder waar. Er is nauwelijks sprake geweest van seksuele interactie, blijkt als de nog in leven zijnde deelnemers na veertig jaar worden geïnterviewd, stomweg omdat de proefkonijnen bovenop elkaars lip zaten. En dat ervoeren ze als belemmerend. Zo simpel als dat.

De Mexicaanse antropoloog Santiago Genovés, die het experiment heeft bedacht is zelf een keer slachtoffer geworden van een vliegtuigkaping. Het ging er zeer gewelddadig aan toe, maar Santiago vond het geweldig: Een wetenschapper, die agressie en geweld bestudeerd zelf in dat schuitje! Hoe perfect wil je het krijgen?

Deze ervaring inspireert hem om te onderzoeken, wat er gebeurt als je een groep mensen in geïsoleerde toestand blootstelt aan gevaar. Gaan ze elkaar te lijf? Of hebben ze extra veel seks om hun agressie te kanaliseren zoals sommige primaten plachten te doen?

Vragen, vragen. Maar Santiago weet de antwoorden al een beetje. Natuurlijk zullen de deelnemers elkaar woest te lijf gaan. Als ze na een aantal uitermate vreedzame weken met z’n allen een gevangen haai verorberen springt de man een gat in de lucht.

Wanneer verdere agressie echter uitblijft begint hij de deelnemers te provoceren. En niet zon beetje ook. Hij gedraagt zich als de eerste beste psychopaat. Het gaat zelfs zo ver, dat hij het leven van iedereen op het spel zet door het vlot te kapen. Hij ontzet de kapitein, pure muiterij. En dit alles omdat hij niet aan land wil als er een zware orkaan dreigt.

Het is volstrekt onverantwoord om tijdens dit natuurgeweld in die badkuip op zee te blijven drijven, maar Santiago wil zijn experiment niet opgeven. Dood of de gladiolen. Gelukkig wijzigt de orkaan haar route, slechts het staartje raakt het vlot. Evenzogoed nog best pittig.

Een aantal deelnemers overweegt na dit heftige incident eventjes om die gevaarlijke gek dan maar overboord te gooien. Uiteindelijk laten ze hem volledig in zijn sop gaar koken. Santiago wordt ziek, zwak en misselijk. En de deelnemers smeden samen tot een homogene vreedzame groep. Ook al komen ze uit allerlei werelddelen en religieuze achtergronden….

Wat Santiago had gehoopt, dat ze elkaar de hersens zouden inslaan, gebeurt niet. De mens is dus helemaal niet van nature geneigd tot geweld, zou je kunnen concluderen. Behalve misschien als er een narcist in het spel is.

Het is wel zo, dat Santiago de belangrijkste banen op het vlot aan vrouwen had gegeven. Bewust. In de hoop dat de mannen daar respectloos mee om zouden gaan. Wat ook gebeurt: Santiago gaat er zelf respectloos mee om! Zoals hij bijvoorbeeld de vrouwelijke kapitein op non actief zet.

Ze huilt van woede. ‘Vrouwen huilen als ze boos worden,’ beweren de dames achteraf tegen elkaar. Daar zit wat in. En wellicht is het een prima reactie. Beter dan er bovenop slaan. ‘Op muiterij staat de doodstraf,’ snikt de kapitein veertig jaar later. Santiago was een absolute gek.

Toch hebben de deelnemers geen blijvende hekel aan hem. Ze hebben de tijd van hun leven gehad, daar op dat vlot. En misschien heeft het onderzoek niet opgeleverd, wat Santiago voor ogen had, maar ‘Hij heeft het gemist. Het was een zeer geslaagd experiment, maar hij heeft het zelf niet gezien,’ aldus een deelneemster.

Heks denkt, dat de verdeling man/vrouw belangrijk is geweest. En om vrouwen in de topposities te zetten heeft ook goed meegeholpen mijns inziens, om de vrede aan boord te bewaren. Iemand zou alle data nog eens goed moeten bestuderen. En er conclusies aan moeten verbinden.

Zet vrouwen op topposities. Laat die huilebalken het maar regelen allemaal! Veel beter voor de mensheid. Geen keiharde acties om je macht te laten zien, als een ander land je dwars zit. Nee, huilen met de wolven in het bos. En het vervolgens oplossen.

Heks raakt geïnspireerd door de documentaire. Het geeft een enorme boost aan mijn veranderend zelfbeeld. Het verandert mijn wereldbeeld.

Santiago wilde bijdragen aan wereldvrede door te bestuderen hoe mensen in stressvolle geïsoleerde omstandigheden elkaar de hersens inslaan. En wat blijkt? De mens werkt juist vreedzaam samen  in dergelijke omstandigheden.

Waarom lukt dat niet in dat hopeloze programma Utopia? Ten eerste stoppen ze wel erg veel narcisten in dat programma. Santiago selecteerde zijn deelnemers zorgvuldig. Buiten de man zelf waren er geen mensen met een persoonlijkheidsstoornis aan boord.

‘Ik heb allemaal aantrekkelijke mensen uitgezocht, om conflicten tussen de seksen te veroorzaken. En ook een priester. Voor het schuldgevoel…….’ aldus Santiago. Helaas voor hem bespringen zijn evenwichtige deelnemers elkaar niet bij voortduring om van hun stress af te geraken. Noch neigen ze naar enig schuldgevoel.

Ook zouden ze in Utopia louter sterke vrouwen op topfuncties moeten laten huilen. Een snotterende leiding van deskundige stevige dames zou de zaken goed doen. Als ik soms even naar het programma kijk zie ik louter clubjes rare hanige mannetjes met machtsambities. En domme dozen, die naar hun pijpen dansen. Of pijpend dansen.

Huilen is de weg. Want :The way out is in. Zonder de vrouwelijke kant van het menselijk spectrum zijn we nergens.