De Goddelijke Komedie is dagdagelijks vaak een tranendal. Maar niet getreurd: Het levert dan wel stomme soap opera’s op, maar we danken ook de fantastische Griekse Tragedies aan dit principe!

MASKERS KLASSIEKE TRAGEDIE

Mijn favoriete soap, ‘The Bold and The Beautiful’ is een walgelijke weg ingeslagen. Was het altijd al een incestueus zootje in de family Forrester, Logan en Spencer, nu is de absolute pleuris uitgebroken.

Niet voor het eerst overigens. Deze keer gaat het echter weer ver, de ranzigheid. Een tragische miskraam bij de ene dochter wordt direct gebruikt door haar ‘nichtje’, of wat ze ook is, qua verwantschap. Ik ben de familiedraad een beetje kwijt in de roekeloos verspreidde genensoep binnen deze dynastie……

OEDIPUS TROUWT ZIJN MOEDER, oedipuscomplex

Oedipus trouwt met zijn moeder

Het foute nichtje, die zichzelf altijd profileert als moreel hoogstaand meisje, -Yek, niets is minder waar-, probeert van de situatie gebruik te maken door de man van de vrouw, die net een kind heeft verloren, te verleiden.

Volgens haar heeft ze recht op die vent, want het is haar jeugdliefde. Ze heeft al vier (!) vruchteloze pogingen achter de rug om hem te huwen. Een droplul van een kerel, overigens.  Een sukkel zonder ruggengraat. Het enige gezicht, dat hij trekt in de serie, staat vertwijfeld…..Volg je het nog?

OEDIPUS TROUWT ZIJN MOEDER, oedipuscomplex, oedipus steekt zijn ogen uit, blind

Oedipus kan het niet meer aanzien

De moeder van het foute nichtje is intussen zwanger van de man van haar eigen zuster. Ze weet dat op een of andere manier goed te praten, vraag me niet hoe. Om haar zus, een hijgende hartpatiënte met zelf net een baby, te sparen, besluit ze de padre familie te verleiden. Haar ex-man en ex-schoonvader. Een ouwe geile bok, die net zijn vrouw verloren heeft. maar hij woont alweer samen met zijn andere ‘brave’ schoondochter……

OEDIPUS TROUWT ZIJN MOEDER, oedipuscomplex, oedipus steekt zijn ogen uit, blind

De dames in de serie lijden massaal aan het Elektrocomplex……

Beide zoons van de arme man zijn al een keer of wat met deze verleidster getrouwd geweest. Zo heeft ze de hele familie al een keertje grondig afgewerkt. Tijd voor een tweede ronde….

De andere schoondochter is haar grote concurrente. Haar compleet verbouwde kunstkop toont nauwelijks emotie, maar naar eigen zeggen is ze dolgelukkig met de vieze oude modekoning. Die loopt intussen vrolijk tussen allemaal lingeriemodellen te paraderen. Schikt iets aan een BH of slipje. Laat zich uitgebreid aflebberen door de zwangere schoondochter, als deze zich als een bloedzuiger aan hem vast slurpt. Elektra is er niets bij…..

OEDIPUS TROUWT ZIJN MOEDER, oedipuscomplex, oedipus steekt zijn ogen uit, blind

De blinde Oedipus met familie

Absurde taferelen. Hoewel? Ik heb wel gekkere dingen gehoord. Van nog veel keuriger mensen. Gewoon, in het echte normale dagelijkse leven. ‘De een z’n dood is de ander z’n brood.’ ‘Het hemd is nader dan de rok.’ ‘Bloed kruipt waar het niet gaan kan.’

Heks kan het nauwelijks aanzien, al die ellende. Ik heb een bloedhekel aan manipulatie en leugens. Toch zijn het de leukste rollen om te spelen in een toneelstuk of televisiedrama. En in een soap al helemaal, omdat je dan lekker vet kunt schmieren, zoals in melodrama…..

MASKERS KLASSIEKE TRAGEDIE

Ik stel me voor hoe de actrice, die de zwangere menopauzale femme fatale speelt, die zich als een vampier vastzuigt aan de mond van haar hoogbejaarde tegenspeler zich een ongeluk lacht om de ontwikkelingen van haar karakter. Toen Heks nog wel eens op de planken stond, had ze ook altijd een voorkeur voor het spelen van gemene, manipulatieve en verdorven karakters. Brave Hendrikjes zijn gewoon niet ‘dramatisch interessant’.

ERIK VOS, APPEL THEATER,DOCENT THEATERWETENSCHAP

Het leukste college van de week

‘Wat maakt dat je op het puntje van je stoel gaat zitten bij een voorstelling? Wat maakt iemand dramatisch interessant?’ vroeg onze docent theaterwetenschappen lang geleden.  Elke vrijdagmiddag hadden we les van deze theatercoryfee, de  regisseur Erik Vos. Toentertijd verbonden aan De Appel in Den Haag.

Jarenlang zwaaide hij daar de scepter, Heks zag als jong puberheksje al de hele Oresteia van Aischylos. Eerst alle delen apart. Het begon met Agamemnoon  in 1975.  En toen het hele drieluik achter elkaar met in de pauze boerenkool met worst. Lang leve de seventies!

oresteia, DE APEL, JAREN ZEVENTIG

Oresteia van de Appel

Ja, die goeie ouwe Oresteia. Dat is pas familiedrama. Vrouw Klytaemnestra neukt haar zwager Menelaos, als haar man Agamemnon op oorlogspad is.  Ze is uitermate pissed off, omdat haar man serieus gepoogd heeft om hun dochter Iphigeneia te offeren om gunstige wind voor zijn zeilboot af te dwingen…… De sukkel.

erinyen, orestes, oresteia

Orestes op de vlucht

Bij diens terugkomst vermoordt ze haar man, terwijl hij in bad zit! En dat maakt de dochter Elektra  dan weer boos. Zij heeft een vadercomplex. In de Freudiaanse hoek spreekt men nog steeds van het Elektracomplex. De vrouwelijke variant van het Oedipuscomplex…..  Zij zet de zoon Orestes aan om zijn moeder te vermoorden. De ergste overtreding, die je kunt begaan in die tijd.

erinyen, orestes, oresteia

Het zijn enge wijven, die Erinyen

Het joch krijgt een stel krijsende schrikgodinnen achter zich aan. Gemene griezels uit het matriarchaat. De woede van moeder aarde is gewekt. Deze zogenaamde ‘Erinyen‘ zien er afschrikwekkend uit. Hun haar bestaat uit kronkelende slangen en er druipt bloed uit hun mond…..

erinyen, orestes, oresteia

Arme jongen, moet je ook maar niet zo stom zijn om je moeder de hersens in te slaan

De zoon weet te ontkomen en wordt uiteindelijk vrijgesproken op voorspraak van Pallas Athene. De vadermoord is officieel erger dan de moedermoord. Het matriarchaat overlijdt en het patriarchaat wordt geboren!

helena, oresteia,

En dat allemaal naar aanleiding van overspel door Paris met de schone Helena!

‘Hel en as,

Helena,

zacht als een welp,

bitter als de dood’

scandeerden de acteurs en actrices terwijl ze op de grond roffelden.

helena, oresteia,

Klytaimnestra, de sluwe vrouw en moordenares van Agamemnoon, werd gespeeld door Peter van der Linden. Een indrukwekkende rol. Wat een bitch! Ik zie zijn lange gestalte nog zo voor me. Geweldig vond ik het. Dus die Erik Vos wist wel hoe hij de aandacht van zijn publiek gevangen moest houden. In feite was de receptuur zeer eenvoudig. Hij legde het ons als volgt uit:

agamemnon, Peter van der Linden, klytaimnestra

Peter van der Linden als Klytaimnestra

‘Stel je voor, dat we Ben en Hennie (de conciërges van de faculteit) met een levensgrote grijper bij wijze van magische hand Gods uit hun keukentje zouden oppakken en hier midden op het toneel neer zouden kwakken.’ We zaten op dat moment in het universiteitstheater, ons laboratorium.

erinyen, orestes, oresteia

Zoals je ziet is Heks dol op deze plaatjes uit het goede oude Matriarchaat

‘Wedden, dat jullie op het puntje van jullie stoel gaan zitten. Want dit is natuurlijk spannend. Wat gaan ze doen? Hoe reageren ze op deze vreemde situatie?’

We zagen het voor ons. De  verbijsterde gezichten van dit geliefde echtpaar, terwijl ze verwezen  staan te zwaaien met het broodje, dat ze net aan het smeren waren.

erinyen, orestes, oresteia

‘Op het moment echter, dat ze op een stoel tussen jullie, in het publiek, plaatsnemen, om ook naar het podium te gaan zitten kijken, is er niets meer aan. Omdat ze zich hebben aangepast aan de situatie. Het is het onaangepaste, wat boeit. Het maakt mensen onvoorspelbaar, dat is spannend.’

erinyen, orestes, oresteia

Daarom vinden sommige mensen Heks natuurlijk zo spannend. Ik ben ook niet goed aangepast. Een beetje anders, volgens sommige vrienden…..

Soms denk ik, dat de wereld Gods grote supersoap is. Dagelijks kijkt hij/zij naar verschillende zenders, afgestemd op allerlei huishoudens en politieke arena’s over de hele wereld. Zodra het ergens te vredig wordt gooit de goddelijke voorzienigheid een knuppel in het hoenderhok. Het noodlot slaat toe en redt zo de goddelijke komedie van de ondergang.

elektra, oresteia, elektracomplekx

Elektra had het ook niet gemakkelijk, pa altijd weg, ma aan de rol met oom

Toch ervaar ik het goddelijke zelf voornamelijk in de natuur. In het pure zijn, onafhankelijk van goed of kwaad, voorspoed of tegenspoed. In mijn optiek zijn al die drama’s eerder gelinkt met den duvel. Maar ja, De duivel is ook god. Het goddelijke omvat alles. Uit verveling heeft het zich gedeeld, om zo in de eigen spiegel te kunnen kijken en zichzelf te leren kennen, lief te hebben. Maar dat lukt nog niet zo goed. Er is veel lijden in de wereld. Dus wij, Gods spiegelbeeld, zitten met de gebakken peren. Hebben wij weer……

pallas athene, godin, oresteia

DIE SUFFE PALLAS ATHENE met haar voorspraak voor het patriarchaat

pallas athene, godin, oresteia

pallas athene, godin, oresteia

MASKERS KLASSIEKE TRAGEDIE

MASKERS KLASSIEKE TRAGEDIEMASKERS KLASSIEKE TRAGEDIEMASKERS KLASSIEKE TRAGEDIEMASKERS KLASSIEKE TRAGEDIEMASKERS KLASSIEKE TRAGEDIE